O bębnach

Bębny występują prawdopodonie we wszystkich kulturach. Czasami są ogromne, sięgające dwóch i pół metra średnicy, jak w Japoni bębny Taiko, a czasami małe, mieszczące się w dłoni, jak bębny Puniu - zrobione z łupiny kokosa na Hawajach. Wspócześnie do najbardziej popularnch bębnów należą djembe oraz bębny obręczowe, w tym bębny szamańskie. W niektórych kulturach nomadycznych, jak na przykład u Pigmejów Baka, sposób życia uniemożliwia przenoszenie instrumentów. Baka zamiast gry na bębnach klaszczą w dłonie lub grają na wodzie, gdzie funkcję membrany spełnia lustro rzeki. Do powszechnie znanych instrumentów perkusyjnych należą też congi. Na ogół kojarzone są z muzyką latynoamerykańską - rumbą, son czy salsą, ale stanowią także stały element muzyki pop, funky, jazzu i reggae czy ogólnie mówiąc muzyki rozrywkowej. 

Na bębnach gra coraz więcej osób, bez konkretnego przeznaczenia zawodowego i bez ścisłego przywiązania do konkretnego obyczaju. Jest to wspaniałe, że ludzie grają na bębnach dla przyjemności. Wydobywanie dźwięku z instrumentu wnosi niesamowitą energię. Kiedy gramy sami dla siebie wyciszamy się, relaksujemy, doznajemy wglądu do naszej nieświadomości, zaś grając wspólnie z innymi czujemy więź i radość wspólnego tworzenia. Wibracje bębna harmonizują naszą przestrzeń wewnętrzną oraz wokół nas.

Tradycyjnie bębny spełniają różnorodne funkcje, wykorzystywane są do wielu celów. Ogólnie można powiedzieć, że występują w sferze sacrum i profanum. W sferze duchowej, bębny wykorzystywane są do ceremoni, obrzędów plemiennych czy religijnych, mistycznych podróży osób o szczególnych predyspozycjach, zaś w życiu codziennym do zabawy - jako akompaniament do śpiewu i tańca. Co jest ciekawe, to to, że bęben sam w sobie nie ma wyłącznie jednego przeznaczenia. Przykładem mogą być bębny bata pochodzące z afrykańskiego plemienia Yoruba. Kiedy grają na nich kapłani Santeros spełniają funkcję ściśle religijną, a kiedy grają na nich świeccy - funkcję zabawową. Podobnie jest z bębnami djembe. Wiele osób, które gra n tych bębnach nie wie, że poza funkcją zabawową, pełnią one do dziś swoją pierwszoplanową rolę w obrzędach inicjacyjnych bądź sesjach uzdrawiających. Bęben szamański, na ogół kojarzony z metafizycznymi podróżami pomiędzy śwatem żywych i umarłych, wykorzystywany jest również jako akompaniament do spiewu, dla przyjemności, bez związku z seansem szamańskim (por. M.Eliade, Szamanizm i archaiczne techniki ekstazy, Warszawa 2011, s. 152).

Współcześnie obserwujemy odłączenie bębnów od ich rodzimej tradycji. Na jednej scenie, a nawet w jednym utworze spotykamy bębny z odległych stron świata - bębny obręczowe z kultury Orientu współgrają z congami z Ameryki Połudiowej i djembami z Afryki. Muzycy podróżują i uczą się od siebie nawzajem. Podobnie w muzykoterapii, bębny odgrywają rosnącą rolę. Instrumtorzy, trenerzy rozwoju osobistego, wykorzystują djembe oraz bębny szamańskie jako środek do wprowadzenia grupy lub indywidualnego klienta w stan relaksu lub transu. Wiele badań naukowych dowodzi pozytywnego wpływu gry na bębnie na problemy uzależnień, wypalenia zawodowego, chorób układu nerwowego. Szerzej o tym zagadnieniu piszę o artykule Kiedy z chaosu rodzi się rytm (J.Żelazek, Świat Problemów, Warszawa 2013). Z podobnym zjawiskiem odłączenia od rodzimej kultury spotykamy się w codziennym życiu.